Czy Polacy są wykluczeni finansowo?
: czwartek 02 lis 2017, 16:32
W debacie publicznej często podnoszony jest problem wykluczenia społecznego, cyfrowego itd. różnych grup naszego społeczeństwa. Podobnie jest ze zjawiskiem wykluczenia finansowego (financial exclusion), które także ma charakter socjologiczny i jest trudne do obiektywnej oceny. Zwykle w celu poznania jego rozmiarów stosowane są metody sondażowe, obciążone błędami pomiaru i silnie zależne od reprezentatywności dobranej próby.
Znacznie łatwiej jest badać zjawisko przeciwne, czyli integrację lub inkluzję finansową (financial inclusion). Tak robią banki centralne, różne agencje, jak na przykład Alliance for Financial Inclusion (AFI) czy OECD, która właśnie opublikowała swój raport na ten temat. Łatwość pomiaru w tym wypadku wynika z faktu, iż integracja finansowa jest definiowana jako dostępność usług finansowych, których koszt czyni je dostępnymi dla społeczeństwa. To „podażowe" ujęcie pozwala skonstruować syntetyczny wskaźnik (financial inclusion index), pozwalający na budowę rankingu krajów. Brane są tutaj pod uwagę dane statystyczne z systemów płatniczych dotyczące infrastruktury bankowej i jej wykorzystania, jak np. liczba oddziałów banków, liczba rachunków bankowych, liczba kart płatniczych, liczba terminali POS czy liczba transakcji bezgotówkowych.
Z obliczeń wynika, że Polska w tym rankingu zajmuje dalekie, 27 miejsce na 34 kraje świata (głównie europejskie), dla których zgromadzono porównywalne dane, co na tytułowe pytanie każe odpowiedzieć twierdząco. Co ciekawe, na czele znajdują się Hiszpania, Portugalia, Francja i Grecja. Są to kraje, o których można powiedzieć, że ich obywatele dosyć frywolnie posługiwali się instrumentami finansowymi, zadłużając się na potęgę i nie mogąc później tych kredytów obsłużyć. A banki, aby nie upaść, musiały otrzymać pomoc swoich rządów, które w tym celu zadłużały się na rynku. Te kraje do dzisiaj boleśnie odczuwają skutki kryzysu finansowego, który szybko przeniósł się na sferę realną. Dosyć proste wyjaśnienie tego zjawiska polega na tym, że łatwość dostępu do instrumentów finansowych nie szła w parze z odpowiednim poziomem wiedzy ekonomicznej. I ten czynnik chyba w największym stopniu decyduje o poziomie inkluzji finansowej.
Już teraz wiemy, że brak świadomości ekonomicznej był, obok chciwości i braku etyki bankowców, przyczyną kryzysu na rynku kredytów hipotecznych w USA w 2007 r. Banki pożyczały bowiem osobom, które nie tylko nie miały zdolności kredytowej, ale nawet nie miały świadomości, że tej zdolności nie mają. Pewnie w ogóle nie wiedziały, co to jest zdolność kredytowa. W Polsce nieco podobna sytuacja miała miejsce w przypadku opcji walutowych, polisolokat czy walutowych kredytów hipotecznych a także pozabankowych szybkich kredytów także tych online.
Badania na temat stanu wiedzy i świadomości Polaków prowadzone przez NBP pokazują, że 50 proc. Polaków ocenia swoją wiedzę ekonomiczną jako słabą i bardzo słabą. Jedynie 9 proc. jest zadowolonych z jej poziomu. Gdy próbowaliśmy w tym samym badaniu ocenić poziom tej wiedzy bardziej obiektywnie (za pomocą 20 pytań), to ponad połowa respondentów miała problemy z obliczeniem procentu, a 12 proc. nie potrafiło odpowiedzieć na pytanie o wynik podzielenia w równy sposób 1000 zł na 5 osób.
Z tych lekcji rządy i banki w różnych krajach wyciągnęły wniosek i zaczęły przykładać większą wagę do upowszechniania wiedzy na temat instrumentów finansowych i odpowiedzialnego z nich korzystania. Na przykład w Japonii banki udzielają kredytów hipotecznych pod warunkiem ukończenia przez kredytobiorcę odpowiedniego szkolenia.
Narodowy Bank Polski od lat wspiera projekty zwiększające poziom wiedzy ekonomicznej Polaków, z których najbardziej spektakularnym jest Wielki Test Wiedzy Ekonomicznej, realizowany wspólnie z TVP. Ponadto, wzorem innych banków centralnych na świecie, zamierzamy niebawem otworzyć placówkę edukacyjną pod nazwą Centrum Pieniądza NBP im. Sławomira Skrzypka. Będzie w nim można poznać świat finansów oraz jego ewolucję na przestrzeni wieków, w powiązaniu z historią Polski.
Źródła o wpisu:
Alliance for Financial Inclusion https://www.afi-global.org/
OECD http://www.oecd.org/
Dane statystyczne o infrastrukturze bankowej http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systempl ... yczne.html
Pozabankowe usługi finansowe https://15minut.online/pozyczki-przez-internet
Wielki Test Wiedzy Ekonomicznej https://www.nbportal.pl/edukacja-w-nbp/ ... j-v-edycja
Znacznie łatwiej jest badać zjawisko przeciwne, czyli integrację lub inkluzję finansową (financial inclusion). Tak robią banki centralne, różne agencje, jak na przykład Alliance for Financial Inclusion (AFI) czy OECD, która właśnie opublikowała swój raport na ten temat. Łatwość pomiaru w tym wypadku wynika z faktu, iż integracja finansowa jest definiowana jako dostępność usług finansowych, których koszt czyni je dostępnymi dla społeczeństwa. To „podażowe" ujęcie pozwala skonstruować syntetyczny wskaźnik (financial inclusion index), pozwalający na budowę rankingu krajów. Brane są tutaj pod uwagę dane statystyczne z systemów płatniczych dotyczące infrastruktury bankowej i jej wykorzystania, jak np. liczba oddziałów banków, liczba rachunków bankowych, liczba kart płatniczych, liczba terminali POS czy liczba transakcji bezgotówkowych.
Z obliczeń wynika, że Polska w tym rankingu zajmuje dalekie, 27 miejsce na 34 kraje świata (głównie europejskie), dla których zgromadzono porównywalne dane, co na tytułowe pytanie każe odpowiedzieć twierdząco. Co ciekawe, na czele znajdują się Hiszpania, Portugalia, Francja i Grecja. Są to kraje, o których można powiedzieć, że ich obywatele dosyć frywolnie posługiwali się instrumentami finansowymi, zadłużając się na potęgę i nie mogąc później tych kredytów obsłużyć. A banki, aby nie upaść, musiały otrzymać pomoc swoich rządów, które w tym celu zadłużały się na rynku. Te kraje do dzisiaj boleśnie odczuwają skutki kryzysu finansowego, który szybko przeniósł się na sferę realną. Dosyć proste wyjaśnienie tego zjawiska polega na tym, że łatwość dostępu do instrumentów finansowych nie szła w parze z odpowiednim poziomem wiedzy ekonomicznej. I ten czynnik chyba w największym stopniu decyduje o poziomie inkluzji finansowej.
Już teraz wiemy, że brak świadomości ekonomicznej był, obok chciwości i braku etyki bankowców, przyczyną kryzysu na rynku kredytów hipotecznych w USA w 2007 r. Banki pożyczały bowiem osobom, które nie tylko nie miały zdolności kredytowej, ale nawet nie miały świadomości, że tej zdolności nie mają. Pewnie w ogóle nie wiedziały, co to jest zdolność kredytowa. W Polsce nieco podobna sytuacja miała miejsce w przypadku opcji walutowych, polisolokat czy walutowych kredytów hipotecznych a także pozabankowych szybkich kredytów także tych online.
Badania na temat stanu wiedzy i świadomości Polaków prowadzone przez NBP pokazują, że 50 proc. Polaków ocenia swoją wiedzę ekonomiczną jako słabą i bardzo słabą. Jedynie 9 proc. jest zadowolonych z jej poziomu. Gdy próbowaliśmy w tym samym badaniu ocenić poziom tej wiedzy bardziej obiektywnie (za pomocą 20 pytań), to ponad połowa respondentów miała problemy z obliczeniem procentu, a 12 proc. nie potrafiło odpowiedzieć na pytanie o wynik podzielenia w równy sposób 1000 zł na 5 osób.
Z tych lekcji rządy i banki w różnych krajach wyciągnęły wniosek i zaczęły przykładać większą wagę do upowszechniania wiedzy na temat instrumentów finansowych i odpowiedzialnego z nich korzystania. Na przykład w Japonii banki udzielają kredytów hipotecznych pod warunkiem ukończenia przez kredytobiorcę odpowiedniego szkolenia.
Narodowy Bank Polski od lat wspiera projekty zwiększające poziom wiedzy ekonomicznej Polaków, z których najbardziej spektakularnym jest Wielki Test Wiedzy Ekonomicznej, realizowany wspólnie z TVP. Ponadto, wzorem innych banków centralnych na świecie, zamierzamy niebawem otworzyć placówkę edukacyjną pod nazwą Centrum Pieniądza NBP im. Sławomira Skrzypka. Będzie w nim można poznać świat finansów oraz jego ewolucję na przestrzeni wieków, w powiązaniu z historią Polski.
Źródła o wpisu:
Alliance for Financial Inclusion https://www.afi-global.org/
OECD http://www.oecd.org/
Dane statystyczne o infrastrukturze bankowej http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systempl ... yczne.html
Pozabankowe usługi finansowe https://15minut.online/pozyczki-przez-internet
Wielki Test Wiedzy Ekonomicznej https://www.nbportal.pl/edukacja-w-nbp/ ... j-v-edycja